Suktanay sa Boracay

Nobela ni Cris B. Balairos

(IKA-16 NGA GUA)

MAKADALI nga wala makatingog si Gary. Wala sang tinaga nga makakawas sa iya baba sa daku nga kakunyag, sanglit may mapag-on na nga bangot ang ila relasyon ni Imelda sa pagpundar sang mabakud nga sadsaran sang pag-updanay.
Mapilahan ka gutlo…
“Halongan mo ina nga binhi sang aton nga pagpalanggaanay! Pagkatapos sang anom ka bulan nga pagbiahe ang akon, pabatyagon ko ang aton anak sa imo taguangkan sang kaalabaab sang iya amay!” nagapalanglambas sa kakunyag nga pahayag ni Gary.
“Halongan kag tipigan ko gid Gary, palangga ko!” nagapisngu nga nadagmit ni Imelda nga nadunggan pa ni Gary ang iya paghinguhingo nga daw ginakataro. “Ipahamtang mo pangga ang buot mo. Magrelaks ka lang dira sa aton pugad. Maggwagwa ka man kon kaisa, bilang isa ka normal nga panggiho,” panugyan ni Gary.
“Siguro mapadayon ako butho kon makabun-ag na ako sining aton lapsag, panalawsaw ni Imelda sa Kapitan.
“Naunahan mo lang ako hambal sina.”
“Salamat kon amo, agod pat-od ang paghalong. Maulo-exercise lang ako suno sa igapanugyan sang akon pediatrician. Indi ka lang magkabalaka dira. Ako lang bahala sang anak mo sa akon!” saplid-barabad nga pasalig ni Imelda.
“Ikaw bala pangga…!”
“Ina ang matuod. Indi bala?” yagum-at pa gid ni Imelda.
“Pero mahinangpanon ka man, indi bala?” balos pamangkot ni Gary.
“Ti…!”
“Babay kag good luck. God bless you!”
“God bless sa baby naton kag sa imo nga nagapalangga gid sa akon,” siling ni Gary nga inanay nga tinakop ang cellphone.
Puno sang paglaum ang nabatyagan ni Imelda sa indi mabalibaran nga pagsakdag ni Gary.May matahom nga puloy-an nga ginhatag, kag masiling niya nga ginatos ka libo nga kwarta ang yara sa iya posisyon nga wala sia hinalung-ong sa ginatawag nga gutom nga nagalapnag sa bug-os nga kalibutan tuga sang Global Financial Crisis nga nag-umpisa sa Estados Unidos sining karon lang.
“Tessie, indi ka matingala kon nagasukasoka ako ha!” pasaan sang Ama sa iya timbang.
“Nagamabdos ka Ma’am?”
“Huo Tessie. Sa kaluoy sang Dios, may subang na ako nga anak makalab-ot ang siam ka bulan,” masinadyahon nga pasayud ni Imelda sa timbang nga daw indi mahubas ang pagyuhom sa kasadya.
“Abi ko mapadayon ka sa pagbutho sang Nursing mo Ma’am?”
“Magdakudako na lang ang baby ko, Tes,” pamat-od ni Imelda.
“Kanami sina Ma’am nga may ulit-uliton kita, no!” nakunyag nga nabungat ni Tessie nga naghatag man kalipay sa iya ama.
Sa pihak nga bahin didto sa malapad nga kalalawran nga ginakihad sang Barko Pangkalibutan nga ginadumalahan ni Gary bilang Kapitan, wala makalikaw ang naulihe sa masipat kag maanting nga mga mata kag dulonggan sang isa niya kag tinawo.
“Kap, daw maayo gid ang balita, ay!” nagayumoyumo nga bugno sang iya Ordinary Seaman malapit sa mahamtangan ni Gary samtang nagahambalanay sila bag-o gid lang ni Imelda.
“Naka-score ako sing ikaapat na!” pakadlaw nga hambal ni Gary.
“Kay Ma’am gihapon sa Iloilo?”
Hipos lang ang ginbalos sang Kapitan.
“Okey lang Sir. Nahangpan ko na ina,” mahinay nga namitlang sang amo nga OS.
“Bernard… secret,” nagayuhomyuhom nga namitlang ni Kapitan Gary Aragon sa pagpahangop sa sini nga tinawo, apang sa pahutik nga tingog.
“Amo ina ‘ya ang Kapitan. Mapisan!” makahulogan nga panat-umon ni Bernard.
“Aton lang ina Bernard ha!”
“Makasalig ka Sir!” tambing ni Bernard.
“Balik sa trabaho!” mandu sang kapitan.
“Yes Sir!” Pa-salute nga balos ni Bernard nga maabtik magtalikod sa pagtuman.
Nakayuhum si Gary sa pakutpakot ni Bernard. Halos tanan diri nga mga crew nga utakan. Nagalupad pa lamang ang pispis sa kahawaan, nahibal-an na nila kon diin nga sanga sang kahoy ini mahapon. Samtang didto sa Northville sa Jaro kanday Donna, madamu nga mga bagay ang indi mahangpan nga nagakahanabu sa iya pagsinalayo. May mabuka ang baso nga mahulog samtang ginauyatan. May pagkubakoba ang iya dughan nga subong bala ginakulbaan!
“Alice may nagsulod sa ATM Card ko… apang duha ka pulo ka libo ka pesos lamang. Dakudako lang ini diutay sa akon anay sweldo sang nagamaestra pa ako!” panugiron ni Donna sa timbang.
“Basi indi tingob ang pagpadala ni Toto Gary?” malagday nga panabat sang timbang sa daku nga paghalong.
Likom sa ihibalo ni Donna, doble nga kantidad ang nagasulod sa ATM ni Alice halin kay Gary nga amo. Naghipos lang si Alice sa tunga sang pagpurogiot sang Ama. Ginatinguhaan gid niya nga indi makatabinas. Mabudlay na.
“Gary, ngaa kadiutay saang allotment ko nga ginapadala mo haw?” sukna sang asawa nga nagasakit gid ang buot.
“Kahibalo ka Donn, naghulam ako sa kaupod ko nga seaman dira sa Iloilo sang pagbakasyon ko, kag bayaran ang aton arrears sa Pag-IBIG, agud indi ka kag sang
tatlo naton ka mga anak matabog sa aton puloy-an dira!” paathag ni gary.
“Ang tuition sang kabataan? Ang ila allowance? Indi mag-iligu ang imo padala!”
Purogiot ni Donna nga ngahibi.
“Mapungisan mo ina sa ginapadala ko, kon kinikinion mo lang nga panggasto.
“Dugangan ko lang sa sunod nga quincena,” paumpaw ni Gary. “Nagabayad pa ako sang akon hulam sa amigo ko dira sa Iloilo. Ginapadala ko lang sa iya asawa.”
“Kon amo, wala na ako problema sa aton balay kag lote? Apang, ngaa wala mo gid ako ginpahibal-a?” nagaalangot lang ang pamangkot sang asawa.
“Ano ina?”
“Balik ka sa una mo nga pagtuluohan_ang Romano Katoliko, nga tuboran sang tanan nga grasya kay gindihon ini sa mapag-on nga sadsaran sang pagtubo sa Dios, nga makadala sang paghidaet sa aton pag-updanay bilang mag-asawa, para sa kabuganaan sang aton pangabuhi, indi lang diri sa duta, kundi subong man sa pihak nga kinabuhi!” matigdas nga mandu sang kapitan, tapos sang paglaygay si Donna pa ang linapdosan.
“Pauli ka na bala! Nahidlaw na gid ako sa imo, a!” ingus-ingos ni Donna.
“Sa tion nga makatipon ako ipamayad sang aton mga balayran!” wala pat-od kon san-o nga pagpauli ni Gary. “Kinahanglan subong nga sakay ko, dugayon ko, agud daku makuha ko nga ‘incentives’,” pahangop ni Gary nga magbatyag man kalipay ang iloy sang tatlo niya ka anak sa Iloilo.
“Magpauli ka Gary, patilawon mo naman ako sang Boracay,ha?” dugang nga ingus-ingos ni Donna.
Matalha! Matalha gid man ang balatyagon ni Gary. Makatalandog ang mga pag-ingus-ingos sa iya ni Donna. Nagapakiluoy, gani, makapalukmat sang ila malipayon nga mga tinion sang kahapon didto sa Boracay, bisan mahal ang suktanay sang mga balaklon, renta sang cottages, pension houses, mga hotels, pagkaon kag bisan ang pagsuot sa iya ni Donna bilang pagaga nga didto gid sa Boracay padayunon ang ila paghidlawanay, sa pagbulong sang ila paghilayuay nga madugay.
Tawo man lang si Gary, nga katulad sang iban nga lalaki, madamu sang hulot ang kasingkasing. May hulot para kay Donna, kag may hulot man para kay Imelda – nga nagsakop sa iya sang nagbangdanay ang ila mga banas sang nagakalumoslumos sia sa lawod sang kasubo, bangud sa pagkarusdak sang ila mahamungaya nga pangabuhi, sa diin naabtan sini sa Dakbanwa sang Iloilo nga siligputon na lang ang unod sang ila tinagu sa bangko.
Apang sa karon, yara si Gary sa kahimtangan sang kamag-an sang buot, bangud nakapautwasanay sila ni Donna.
Wala gid man nagapaabot si Gary, nga lubos manumbalik si Donna sa iya daan nga pagtuluohan, kundi nga iya tinguhaan nga mapamuklat ini sa mahamuok nga katulugon sang iya katungdanan sa pagpangabuhi, nga iya malantaw ang masanag nga palaabuton sang ila mga anak. Sa sini nga kaangtanan, iya mainanay guyod pabalik si Donna, ko matigayon niya palas-ay sa pagsuyop sang iya kaupdanan sang iya tininguhaan sa dagway sang paglun-od sa ila puloy-an kon yadto sia sa barko nagapautaw-otaw.
Sa sini nga pagkahimtang, tama na kay Gary nga ginakalangkagan sia sang asawa sa iya pagbalik. Apang ginasiguro ni gary nga wisikwisik na lang sang kwarta ang magakadto kay Donna, kay mahimu maurot man lang niya panagtag sa iya kaupdanan sa nasudlan nga pagtuluohan.
Subong, maagam-agam na ni Gary kon pila ang iya tipuinon nga kwarta para sa iya pagtinigulang. Ginahatagan man niya sing kabilinggan ang pagpain sa kagastohanan sa Dakbanwa sang Iloilo, subong man sa condominium sa Merville, Parañaque.
Sa malip-ot nga pulong, ang pamatyagan subong ni gary, may pagkahim-ong. Matalunsay na ang iya pagbiahe sa barko pangkalibutan nga iya ginadumalahan bilang Kapitan.
Sa pihak nga bahin, lain man subong nga kalibutan ang ginahulagan ni Suzette nga kumara kag abyan pa gid nga suod ni Donna, nga sang una lunsay sila mga maestro sa Elementarya.
Baliskad subong ang pagkahimtang sang duha – Donna kag Suzettee. Kon si Donna paglumbos ni Gary mapilahan ka semana kag maabtan binulan malamala, apang si Suzette, katulad sang isa ka tanom nga indi pag-uhawon paglumbos ni Eddie, sanglit, may yara nga nagabubo sang tubig agud padayon nga malabwak ang pagpamuhi.
Masnahon ang pirme pagkamalipayon ni Suzette, samtang nagapatigayon sa pagtudlo sa ila distrito sa Molo, Dakbanwa sang Iloilo.
Ang ila ginkaisahan ni Romeo nga paglikom sang ila kaangtanan, mahapos nga matigayon paagi sa ila paghalong. Ila ginaagom ang pagpangalipay sing tayuyon.
Isa ka gab-i nga malinong na ang palibot sang Southville Subdivision, nagaduyogduyog si Suzette sa iya service car nga Honda Accord halin sia kuno sa isa ka pagtililipon naman sang “WOW” sa isa ka hotel nga masunson ginakitaan tagsa ka bulan.
Bangud nagaduyogduyog ini, ginadalidali ni Romeo nga drayber sanggon, agud indi matumba. Wala sila nga duha makatapangod nga yara sa ganhaan sang kudal ang isa ka timbang nga si Rita nga nagabukas sang ganhaan sang talutog.
Pagkasiplat ni ruta nga nagakupo si Ma’am nila Suzette sa drayber nga si Romeo, kinubaan nga dumalagan pabalik sa kaupod nga si Zeny.
“Anong” ginahadlokan mo nga daw nakakita ka sang murto?” pakiana ni Zeny.
“Si… si… si Nang Nelly diin?” ngutangota nga pamangkot ni Rita ni Zeta kay zeny.
“Ari ako,” pagtalupangod ni Nelly nga ila mayordoma.
Naglantaw si Nelly sa ginahaboyan sang panulok sang duha ka timbang. Natampad gid sang panulok sang mayordoma ang isa na lang landog sanday Ma’am nila Suzette kag drayber nga si Romeo.
“Hipsan lang ninyo ang nakita ninyo, ha!” nagaugtom nga pasaan ni Nelly. “Hu..hu..huo Nang Nelly!” halos dungan nga nasambit sing pautol-utol sang duha ka kabulig nga daw mahibi ini sila. Nakita na lamang sang anom ka mga mata sa kadak-an sang balay ni Suzette ang pagsulod nila ni Romeo sa kotse nga wala sang suga.
Nakum-an ang mayordoma ka sang duha ka lamharon nga kabulig. Ginhaumhaum na lang nila ang nagakahanabu sa sulod sang kotse nga tuman kadulom sa amo nga tinion.
“Siling ko gid sa imo Rita daw!” nasambit ni Zenny.
“Masipat ka gd imo mga mata, ano abi,” balos ni Rita.
“Kabataan, siling ko gani na mahipos kamo kon indi ninyo luyag palayason. Kadaku sang ginasweldo diri sa inyo, tungod sa pagpasaka ni Nonoy Eddie sang inyo sweldo sang iya pagbakasyon sining karon lang!” pahanumom ni Nelly nga nagapangibabaw gid ang iya pagkamayordoma.
Nagtangutango na lang nag duha ka kabulig tanda sang ila pagtuman. Bangud nawili sila sugilanon, wala nila matalupangdan nga wangwang ang ganhaan sang dak-an kag naabotan gid ni Suzette paggwa niya sa salakyan ang paghinunpanon sang tatlo ka tinawo. Ginbulobanta niya nga kaina pa ang mga ini sa ila nagalantaw.
“Romeo basi bala…”
“Nakita nila kita?” agaw ni Romeo.
“Dali masulod kita,” panugyan ni Suzette. ‘Nellyyyyy! Dali anay kamo!”
Dulongan sila sugata kag maghatag katahoran sa ila Ama. “Mangape kami ni Romeo, dali!”
Naghinuganas ang tatlo sa paghanda sang duha ka tasa, mainit nga tubig, gatas kag kalamay kag ipahamtang sa center table sang kadak-an.
“Indi maayo ang pamatyag ko subong. Gintabangan lang ako ni Romeo pagsulod sa gate kaina kay daw matumba ako. May nakita kamo sa kotse, wala?” hinali nga turasok sa ila ni Suzette.
“Wala Ma’am, a!” alagisod nila nga sabat sa pagpamuno ni Nelly nga mayordoma.
“Basta, bisan may nakita pa kamo, wala kamo sang may nakita! Maathag?”
“Wala gid Ma’am!” saligbat ni Zenny nga daw mahibi sa kakulba.
“Ako man Ma’am!” wala ako may nakita. Wala nga wala gid!” nagalangalanga nga nasambit ni Rita.
“Salamat sa pagkamatinumanon ninyo. Sugod sang sini nga bulan, biente porsiento ang saka sang sweldo ninyo.
Naghilibi sila nga nagkupo sa ila ama.
“Husto na ina nga pangalipay sa pagsaka sang inyo sweldo. Tulog na kamo sa inyo quarters,” mandu ni Suzette sa tatlo ka tinawo.
“Bilib na ako sa padugi mo Ma’am. Anta mo gid ang ini mga tinawo ina…kalakip ako” palamhu nga pulong ni Romeo.
PADAYUNON